کد مطلب:1539 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

چه كنيم تا دعا هايمان مستجاب شود؟

با عرض سلام خدمت شما خواهر گرامي و سپاس و تشكر از اطمينان شما به اين مركز و علاقهاي كه به طرح پرسشهاي ديني داريد.

انسان فردي را كه ميطلبد و با ندا از او كاري ميخواهد، اين عمل اگر همراه با شرايط صحيح آن انجام شود، عكس العمل فرد مقابل امري طبيعي خواهد بود.

خدا ديده نميشود، اما دعا را براي انسان وضع كرد كه با انجام آن نداي بندهاش را بشنود و به ياريش بشتابد. خداوند ميفرمايد:مرا بخوانيد تا (دعاي) شما را بپذيرم.1[1]

و چون بندگان من از دور و نزديك من از تو پرسند، بدانند كه: من به آنها نزديك خواهم بود و هر كه مرا بخواند، دعاي او را اجابت ميكنم.[2]

حكمت دعا آن است كه فيض و لطف الهي نسبت به بنده اش قطع نشود، گويا نوعي بده و بستان عرفاني و معنوي وجود دارد كه ريسمان اتصال آن، دعا است.

اگر خواهي كه دوست نگسلد پيوندسـر رشتـه نگـه دار تا نگـه دارد

نمازهاي پنج گانهاي كه انسان در طول شبانه روز بر پامي دارد، يكي از بهترين دعاهايي است كه از اديان گذشته تا كنون وجود داشته و در دين پيامبر گرامي اسلام با اين كيفيت تشريع شده است. انسان تا خدا را نخواند، پاسخي نخواهد شنيد، زيرا عملي انجام نداده كه منتظر عكس العملش باشد. خداوند شرط كرده است كه:مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم . فلسفه و حكمت دعا، احساس فقر و نياز مندي و اعتراف بر نداري و نا چيزي انسان در مقابل پروردگار است. جسم انسان براي سلامتي و زنده ماندن به غذا و امكانات مادي وابسته است، و روح انسان براي گذشتن از حجابهاي دنيوي و نيالودگي به شهوات دنيوي، محتاج دعا و ارتباط معنوي با خدا است.

اولياي خدا همواره طلب و دعا را بر مطلوب و حاجت مقدّم ميشمرند، زيرا در اصل طلب و دعا لذتي ميجويند كه ايشان را از ـمطلوب و حاجت غافل ميكند، البته اين مقام منحصر به اولياي خاص خدا است وگرنه دعا براي رسيدن به حاجت ميباشد و چون نوع حوائجي كه انسان از خدا در خواست ميكند، حوائج دنيوي است كه اصل آن در آن دنيا قرارداده شده.

طلب و دعا مقدمه اي براي رسيدن به اصل است، اما امير مؤمنان دعا و طلب را براي مطلوب و رسيدن به حاجت نميخواست. شوق لقاي صاحب حاجت او را از حال عادي خارج ميكرد و چون عاشقي بي قرار حق دعا و عبادت را به جا ميآورد، چون خداوند شرط فرمود كه اگر مرا بخوانند، استجابتشان خواهم كرد، بهانه و جرأت و اميدي براي خلق نسبت به خالق ايجاد شده است كه دعا كنند و حاجات خود را طلب نمايند.

اما چگونه است كه بسياري خدا را ميخوانند و در طلب و دعا هستند، ولي اجابت را نمييابند و گاهي دچار افسردگي و نا اميدي ميشوند.

1 ـ بسياري از دعاها اصولاً دعا نيستند؛ يعني بنده چيزي از خدا ميخواهد كه به ضررش است و خود نميداند و خداوند در اين موقع صلاح بنده را در نظر ميگيرد. پس نميتوان منتظر پاسخ و اجابت بود.

2 ـ شرايط اجابت را ندارند.

3 ـ وقت اجابت آن فرا نرسيده و بندة خدا به گمان آن كه زمان از دست ميرود، به اصرار روي آورده، و يا اگر دعايي به اجابت نميرسد، به خاطر مصلحتي است كه خداوند عالَم اگاه است، اما دعاي بندهاش رارها و بيهوده نميگذارد و آن را به نحو شايسته اي در دنيا و يا آخرت جبران ميكند، به شرط آن كه بندهاش در مقام تسليم و رضا باشد و به هرچه او مصلحت ديد قانع شود. گاهي خداوند چيزي بهتر از آن كه خود انسان ميخواهد، به او ميدهد گاهي خداوند خواسته بنده را به تأخير مياندازد و تا بنده با خداوند بيشتر ارتباط داشته باشد و اين از هر پاداشي بالاتر است و لطف خاص خدا به بنده است، چون انسان پس از بر آورده شدن حاجت دو باره خدا را فراموش ميكند.

دعاهائي كه شرايط ذكر شده را دانرد امّابه استجابت نميرسند، علت اصلي عدم استجابت را بايد در وجود گناهان دانست.

گناهكار نميتواند در انتظار استجابت دعا به سر برد. در كتاب كافي آمده است: از امام صادق (ع) سؤال شد: خداي تعالي فرمود:مرا بخوانيد تا شما را استجابت كنمما به پيشگاه خدا دعا ميكنيم، ولي آثار اجابت را نمي بنيم امام (ع) فرمود:آيا هيچ ديده شده يا فكر آن ميكني كه خدا خلاف وعده كند؟ گفت: نه، فرمود:پس مستجاب نشدن براي چيست؟عرض شد: نميدانم. امام (ع) فرمود:ليكن من به تو خبر ميدهم و آگاهت ميسازم. هركس كه اطاعت امر خدا كند و سپس از جهت و راه دعا او را بخواند، اجابتش فرمايدو عرض شد: جهت و راه دعا چيست؟ فرمود:پيش از دعا حمد و ستايش خدا كني. نعمت هايي را كه به توبخشيده است، به ياد آوري، سپس شكر و سپاس گويي، آن گاه درود بر پيغمبر (ص) و آل او بفرستي، پس از آن ياد گناهت كرده، اقرار بدان نماي و از آسيب آن به خدا پناه بري. اين است جهت وراه دعا.2[3]

يكي از مشكلات اساسي در اجابت نشدن دعا، حبس دعا است، به اين معنا كه اصلاً دعا از خود انسان تجاوز نميكند به سوي خدا بالا نميرود و يكي از علتهاي اساسي آن، گناهان است. گناهان موجب حبس دعا مي شود و باعث ميگردد كه دعاي انسان اجابت نشود.

در دعاي كميل حضرت علي از خداوند استغفار از گناهاني را طلب ميكند كه موجب حبس و در بند شدن دعا ميشوند.

بنده اي كه در طريق هدايت باشد و سعي كند در مسير حق گام بردارد، احتياج واقعي خود را ميشناسد، آن گاه مطلوب را درخواست ميكند. گام برداشتن در چنين راهي، مستلزم داشتن تقوا و پرهيز از شهوات است. پيامبر گرامي اسلام (ص) دعا كرد خدايا! به اندازة يك چشم بر هم زدن مرا به خودم و امگذار و آن بخششهاي شايستهاي را كه به من بخشيدهاي، از من مگير.[4]

شرايط اجابت دعا:

1 ـ شتاب نكردن اگر بندهاي در رسيدن به حاجت شتاب كند، ممكن است نتيجهاي نگيرد. امام صادق(ع) فرمود: بنده چون دعا كند، خدا در رسيدن به حاجتش توجه خواهد كرد. به شرطي كه بنده شتاب نكند.3[5]

اسحاق بن عمار ميگويد: به حضرت صادق سلام اللّه عليه عرض كردم: (ممكن است) دعاي مردي مستجاب شده (باشد) و لي به تأخير افتد (و اثر استجابت آن، همان زمان ظاهر نشود)؟ فرمود:آري تابيست سال (ممكن است به تأخير افتد).4[6] نيز حضرت فرمود:ميان گفتة خدا وند متعال (كه به موسي و هارون، در مقابل تقاضاي نابودي فرعون و پيروانش فرمود) هر آينه دعاي شما به اجابت رسيد[7] نابودي فرعون چهل سال طول كشيد.[8]

2 ـ دعا به شكل ديگري اجابت ميشود. پيامبر گرامي (ص) فرمود:هيچ مسلماني نيست كه خدا را بخواند و دعايي كند كه در آن قطع رحم (قطع ارتباط با فاميل) و يا جلب گناهي نباشد مگر آن كه خدا به عوض آن دعا سه خصلت به او عطا كند: يا دعايش را فوراً مستجاب كند، يا پاداشش را در آخرت (براي او) پس انداز فرمايد، يا همانند آن، بدي را از او بر طرف كند .[9]

امام زين العابدين(ع) فرمود:دعاي مؤمن يكي از سه فايده را دارد: يا براي او ذخيره و پس انداز ميشود، يا در دنيا بر آورده ميشود، يا بلايي را كه ميخواست به او برسد، از او برمي گرداند.[10]

3 ـ اصرار بر حاجت و نياز: پيامبر گرامي اسلام (ص) فرمود:دعا سپر مؤمن است. و هنگامي كه در را بسيار كو بيدي، به روي تو باز ميشود.[11]

البته موانع ديگري براي تأخير و يا عدم اسجابت دعا وجود دارد، اصل دعا و راز و نياز با معبود است. عابد وقتي با معبود راز و نياز ميكند، يعني به او متصل شده، پس برايش فرقي نميكند كه نتيجه حاصل شود يا نشود.

حافظ وظيفه تو دعا گفتن است و بس در فكر آن مباش كه نشنيد يا شنيد

احمد بن محمد بن ابي نصر ميگويد به حضرت رضا(ع) عرض كردم: قربانت شوم! من چند سال است كه از خدا حاجتي در خواست كردهام و از تأخير اجابتش در دلم، شبهه و نگراني به وجود آمده است. حضرت فرمود: اي احمد! مبادا شيطان بر (دل) تو راهي بازكند تا تورانا اميد كند. امام باقر (ع) فرمود:مؤمن حاجتي از خدا بخواهد و اجابت آن به تأخير افتد، كه به خاطر محبوبيتش و شنيدن صداي گريه و نالة او نزد خداوند است ، سپس فرمود:به خدا سوگند! آن چه خداوند عزوجل براي مؤمنين از آن چه ميخواهند (و مي طلبند)، پس انداز كند، بهتر است براي ايشان از آن چه كه زود به آنها عطا كند. دنيا چيست! . مقصود امام باقر از اين كه دنيا چيست يعني دنيا چيزي نيست كه بتوان در آن ارزش ماند گاري يافت.

ولي ميتوان چيزي در آن به دست آورد كه باقي و جاوداني باشد:آن چه به شما داده شده، متاع زندگي دنيا و زينت آن است و آن چه نزد خدا است، بهتر و پايدارتر است، آيا انديشه نميكنيد؟.[12]

[1]سورة مؤمن (40) آية 60.

[2]سوره بقره (2) آية 186.

[3]صادق احسان بخش،آثار الصادقين ج6 ص54 و57، حديث دوم به نقل از تفسير صافي.

[4]كنز العمّال، ج2، ص186.

[5]محجه البيضاء، ج2، ص295.

[6]اصول كافي، ج 4، ص245.

[7]يونس()آيه 89.

[8]اصول كافي، ج 4، ص 245.

[9]سفينه البحار، ج1، ص446.

[10]تحف العقول، ص202.

[11]اصول كافي، ج4، ص214.

[12]سورة قصص (28)، آية 60.